Column: Behoefte aan toiletten in de openbare ruimte
Moeten mensen in een shopping mall vaker naar de wc dan in de binnenstad? Volgens mij niet, maar het leek er
wel op toen ik laatst in een overdekt winkelcentrum in Duitsland zag hoe druk het was bij de openbare toiletten.
Zoals altijd was er wat meer te doen bij de dameswc’s, maar ook de heren stonden in de rij. Toegegeven, het waren bijzonder mooie toiletruimtes: er was genoeg plek, het sanitair was brandschoon en het rook er citroentjesfris.
Ook niet onbelangrijk: de toiletvoorziening was gratis. Blijkbaar schept het aanbod zijn eigen vraag. Ik betrapte me erop dat ik die middag in de shopping mall twee keer een sanitaire stop heb gemaakt – gewoon omdat het kon.
Oorspronkelijk geplaatst in Stadswerk Magazine, onze partner.
Voldoende openbare toiletten horen bij een gastvrij winkelgebied. Het credo zou eigenlijk moeten zijn ‘wie naar
de wc moet, moet dat snel en makkelijk kunnen’. Niet alleen ouderen hebben regelmatig hoge nood, maar ook
kleine kinderen en mensen met maag- en darmproblemen. En voor ons allemaal geldt: bij wat kouder weer
moeten we vaker plassen. Maar waar vind je in de binnenstad een rustige plek om je behoefte te doen en je
even op te frissen?
155 euro per toiletbezoek
Smartphonegebruikers hebben het voordeel dat ze een HogeNoodapp kunnen downloaden die aangeeft waar de dichtstbijzijnde toegankelijke toiletruimte zich bevindt en hoe je daar op de snelste manier kunt komen. Maar als je nu geen smartphone hebt? In veel gemeenten in ons land is het gemis aan publieke toiletten op strategische plekken in het winkelgebied dan ook een terugkerend agendapunt. Steeds meer steden doen er wat aan en investeren in een aantal zelfreinigende toiletunits in de openbare ruimte. Toch hebben die stadstoiletten (waar je meestal voor 50 eurocent naar binnen kunt) grote nadelen. Veel mensen denken dat de wc-installaties vies zijn en zijn bevreesd dat ze er niet meer uitkomen als ze hun behoefte hebben gedaan. Voor lokale overheden zijn ze bovendien een dure voorziening. Neem de gemeente Hardenberg, waar het openbaar toilet in het centrum 31.000 euro per jaar kost: 10.000 euro huur voor het pand waarin de wc is ingebouwd, 6.000 euro kapitaallasten en 15.000 euro aan kosten voor onderhoud en reiniging. Dat zou nog te verdedigen zijn, ware er niet dat de wc jaarlijks maar zo’n 200 keer wordt gebruikt. Elk toiletbezoek kost de gemeente 155 euro.
Nette Toilette
Het sanitaire probleem van Hardenberg staat niet op zichzelf. Ook in de Duitse stad Aalen rezen de kosten
voor de automatische toiletvoorziening de pan uit. Daarom hebben de gemeente en de plaatselijke middenstand al in 2000 het programma ‘Nette Toilette’ bedacht. Met een sticker achter de ruiten van hun zaak kunnen winkeliers
en horecaondernemers kenbaar maken dat mensen die in hoge nood verkeren voor niets van hun wc gebruik
mogen maken. In ruil voor die gastvrijheid krijgen de deelnemers aan het programma jaarlijks een kleine vergoeding
van de gemeente. Het systeem werkt goed en wordt intussen in tal van Duitse steden toegepast. Het bespaart het stadsbestuur geld, ondernemers met een ‘Nette Toilette’ hebben meer klandizie en het allerbelangrijkste: de bezoekers zijn er blij mee. Laten we daarom niet te moeilijk doen en ook in Nederland zo’n pragmatische aanpak hanteren, zeker nu veel winkelgebieden worstelen met de vraag hoe ze aantrekkelijk blijven voor bezoekers. Als het in een shopping mall kan, moet het toch ook kunnen in de binnenstad?
Auteur: Gert-Jan Hospers
